De traditionele Chinese geneeswijze heeft een erg lange geschiedenis. Op primitieve wijze was er al sprake van medische gebruiken in vroegere tijden, want de strijd tegen ziekten begon toen de Chinese voorvaderen probeerden te overleven in de barre omgeving. Bij het zoeken naar voedsel ontdekten zij dat sommige planten eetbaar waren en dat andere op een zekere manier verlichting brachten bij bepaalde ziekten. Op deze wijze ontstond de eerste ervaring met medische substanties. Zo ook ontdekten mensen in het Stenen en Bronzen tijdperk dat bepaalde stenen of bronzen instrumenten gebruikt konden worden in de behandeling van ziekte. Bijvoorbeeld de 'Bian-stenen', een type steen met een scherpe vorm, die gezien kunnen worden als de voorlopers van de acupunctuurnaalden.
Tweeduizend jaar geleden al ontstond de tekst over geneeswijze "Yellow Emperor's Inner Classic". Hierin werden vroegere medische ervaringen samengevat. Gebaseerd op de filosofie van die tijd gaf dit werk inzicht in fysiologie, pathologie, diagnose en preventie. Bovendien vermeldde dit boek de lengte en mogelijkheden van het menselijk skelet, het bestaan van bloed en bloedvaten, het concept van de bloedcirculatie en de afmetingen van de interne organen.
Gedurende de laatste decennia is deze duizenden jaren oude
traditionele Chinese geneeswijze uitgebreid bestudeerd en is volgens experts in
en buiten China effectief en veilig gebleken. Bovendien heeft het als voordeel
dat het de bijwerkingen van chemische medicijnen uit de moderne
reguliere geneeswijze vermindert.
De theorie van Yin en Yang, gebaseerd op
filosofie uit het klassieke China, is een van de meest fundamentele theorieën
van de Chinese geneeswijze. Volgens deze theorie is de tegenstelling Yin en Yang
een fundamentele natuurwet. Alles komt voort uit, wordt ontwikkeld, gemotiveerd
en veranderd door de kracht van Yin Qi en Yang Qi. In het universum bestaan
verschillende relaties tussen Yin en Yang, zoals tegenstelling, ondersteuning,
aanval, onderlinge afhankelijkheid en transformatie. Gezondheid hangt af van een
goed evenwicht tussen deze oerkrachten. Bij verstoring kunnen er klachten
optreden.
In de Traditionele Chinese geneeswijze worden deze concepten gebruikt om
problemen samen te vatten en te verklaren op het vlak van anatomie, fysiologie,
pathologie, diagnose, preventie en behandeling, etc.
De
Vijf Elementen
Dit is een van de belangrijkste theorieën van
de traditionele Chinese geneeswijze. De Vijf Elementen houden verband met vijf
fundamentele stoffen in de natuur namelijk; water, vuur, metaal, hout en aarde,
welke gebruikt worden om eigenschappen en categorieën van stoffen in het
universum en hun onderlinge relaties te verklaren. Volgens deze theorie is het
hele universum opgebouwd uit deze vijf fundamentele elementen en enkel door hun
onderlinge interactie kan beweging en verandering van stoffen optreden. In de
traditionele Chinese geneeswijze wordt deze theorie gebruikt om
pathofysiologische condities van het menselijk lichaam te bepalen en om richting
te geven aan de klinische diagnose en behandeling van ziekten. Bijvoorbeeld: de
lever, galblaas, ogen, pezen en woede behoren allen tot het element hout. Daarom
zijn niet alleen de fysiologie en pathologie van de lever, galblaas, ogen, pezen
en woede verbonden met de beweging van hout, maar ook vormen deze vijf zaken een
eenheid. Emotionele woede duidt op problemen van de lever; pathogene
veranderingen van de pezen houden verband met de lever en galblaas en de
pathofysiologische condities van de ogen worden ook met lever en galblaas in
verband gebracht.
Diagnose volgens de TCG
De diagnose in TCG is gebaseerd op vier
methoden:
observatie (o.a van de tong)
auscultatie en olfactie
palpatie (o.a. het voelen van de pols)
het stellen van vragen.
Om een voorbeeld te geven: inspectie van de
tong is een belangrijke diagnostische methode. Volgens de theorie van de TCG
zijn de meridianen en interne organen allen direct of indirect verbonden met de
tong. Dat wil zeggen dat de essentie van de organen de tong voedt en dat ook
pathologische veranderingen zich kunnen manifesteren op de tong. Als leidraad
bij de differentiatie van ziektebeelden ligt de betekenis van tongdiagnose als
volgt: men kan een beoordeling maken of bij de patiënt de vitale Qi voldoende
of onvoldoende is, wat de locatie is van de ziekte, wat de aard is van de
pathogene factoren en men kan een schatting maken van de prognose van de ziekte,
etc. Zo ook is de polsconditie een weerslag van de conditie van de organen,
waardoor het voelen van de pols tot steun kan zijn in de beoordeling van locatie,
aard en prognose van de ziekte.